DEVİR HESAP DEVRİ

 

ATO’NUN “TASARRUFUN 101 ÇEŞİTİ” ADLI RAPORU GEÇİM SIKINTISI İÇERİSİNDEKİ HALKIN İNANILMAZ TASARRUF YOLLARINA BAŞVURDUĞUNU ORTAYA KOYDU.

RAPORA GÖRE AİLELER TASARRUF İÇİN ŞOFBEN VEYA KOMBİDEN SICAK SU GELENE KADAR AKAN SOĞUK SUYU BİRİKTİREREK KULLANIYOR.

KİMİLERİ OTOMATİK ÇAMAŞIR MAKİNALARININ TAHLİYE SULARIYLA BALKON YIKIYOR , KİMİLERİ ULAŞIM İÇİN SÜPERMARKET SERVİSLERİNE KAÇAK YOLCU GİBİ BİNİYOR. ADINA VATANDAŞ DENİLEN ONLAR, KIRIK YUMURTA, KIRIK PİRİNÇ, KIRIK PEYNİRLERLE KIRIK HAYATLARINI YAPIŞTIRMAYA ÇALIŞIYOR.

VATANDAŞ YAKACAĞINI SOKAKTAN ÇIKARIYOR. PARK VE BAHÇELERDEN AĞAÇ DALI, KARTON KUTU; SOKAKTAN PET ŞIŞE, SANAYİİDEN ARABA LASTİĞİ, SEBZE MEYVE HALLERİNDEN MEYVE KASALARI TOPLUYOR YAKACAK YAPIYOR.

ATO BAŞKANI AYGÜN:”TÜRKİYE’NİN YARI NÜFUSU YAŞAMLARI BOYUNCA TASARRUF YAPIYOR. ACI OLAN DA BU ÖMÜR BOYU TASARRUFUN YAŞAM KALİTESİNDEN ÖDÜN VERİLEREK YAPILMASI

Alım gücü düşüyor, gelir dağılımı bozuluyor, …Gelirini artıramayan her kesiminden vatandaş tasarruf etmek için akla gelmedik yollar buluyor.

Ankara Ticaret Odası (ATO)’nın “Tasarrufun 101 çeşiti” adlı son raporu vatandaşın mucizeler yaratan geçinme hikayelerinin satır aralarını gün ışığına çıkarıyor. Rapora göre tasarruf yapmak için inanılmaz fedakarlıkları göze alan vatandaş iğneden ipliğe her harcamayı hesap ediyor, kuruş kuruş artırarak ay sonunu yakalıyor.

2002 yılı DİE verilerine dayanılarak hazırlanan rapora göre Türkiye’de nüfusun yüzde 2’den fazlası günde 1 dolarla geçiniyor. Günde 2 dolarla geçinenlerin oranı ise yüzde 10’u aşıyor. Türkiye’de “en yoksul” 14 milyonu aşan kişi günde 1.9 dolar ile yaşamaya çalışıyor. İkinci sıradaki 13.6 milyon kişilik “yoksul” kesim 3.5 dolar, “orta direk” 5 dolar, zengin kesim 7.3 dolar, “çok zangin” kesim ise 17.7 dolar günlük harcama yapıyor.

Rakamlar alt alta toplandığında toplam 70 milyonu aşan nüfusun neredeyse yüzde 60’ı kıt kanaat geçinmeye çalışıyor.. Kazancı, gideri ne olursa olsun hepsinin ortak noktası ise tasarruf. Kimileri otomatik çamaşır makinalarının tahliye sularıyla balkon yıkıyor , kimileri ulaşım için süpermarket servislerine kaçak yolcu gibi biniyor. Adına vatandaş denilen onlar, kırık yumurta, kırık pirinç, kırık paynirlerle kırık hayatlarını yapıştırmaya çalışıyor.

YAŞAMAK DİLİM DİLİM

Rapora göre vatandaş gram gram, dilim dilim alış-veriş yapıyor. Bir sallama çay poşetini iki bardakta kullanıyor, kesme şeker yerine toz şekeri ikame ediyor. Kimi zaman sabahın erken saatlerinde halk ekmek kuyruklarına giriyor kimi zaman fırın kapılarında ucuz bayat ekmek almak için bekleşiyor. Nereden alınırsa alınsın, dar gelirli ailelerde ekmekler atılmıyor, dilimi ziyan edilmiyor. Buzdolabında ya da naylon poşetlerde saklanıyor.

Alışveriş için pazarı tercih ediyor. Bunun için fiyatların düştüğü akşam saatleri bekleniyor. Onlara kırık yumurta, kırık peynir, kırık pirinç ucuza geliyor. O gün yapılan Pilav, ertesi gün kadın budu köfte ve çorbaya dönüşüyor. Sebzelerin yapraklarını ayıklandıktan sonra kalan sap ve köklerine kasaplardan toplanan kemiklerden yapılan et suyu da eklenerek sebze çorbası yapılıyor.

Yemekler Tüpgaz ya da fırında değil soba üzerinde pişiriliyor. Kızartmada kullanılan yağlar bir kaç kez kullanılıyor. Kapıdan su değil, ama süt alınıyor.

Yaz aylarından ucuza temin edilen gıda maddeleri kurutuluyor, donduruluyor, konserve, salamura, yapılıyor. Soğuk içecek, tatlı, yoğurt, salça, reçel, turşu gibi ürünleri evde üretmek ucuza geliyor.

Çoğu aile kışlık erzağını memleketinden karşılıyor. Kimi aileler bir araya gelip erzaklarını toptan alıyor. Kızartmalık yağ, peçete, kağıt havlu, hijyenik ped, tuvalet kağıdı gibi ürünlerde ikinci kalite ve ucuz ürünleri tercih ediyor. Şarküteri ürünleri, balık gibi pahalı ürünleri almıyor, etlerin, sucukların en ucuzunu tercih ediyor, tavuk çiğerini et yerine sofraya koyuyor. Alışverişte limona sıra gelmeyince salataya limon tuzu koyuyor.

Hazır mama alamayanlar undan, nişastadan yaptığı mamalarla bebeklerini beslemeye çalışıyor. Çocuğunu bisküviden, çikolatadan mahrum bırakmak istemeyen aileler ise açık ürünlere yöneliyor. Sigaranın ucuzu alınıyor, o da olmayınca tütün sarılıyor.

Şehirlerarası yolculuklarda kumanya hazırlanıp yemeyi tercih edenler de İşyerlerine evden yemek getirenler de, yemek çeklerini market alışverişinde kullananlar da onlar ya da onların komşuları. Veresiye avantajı nedeniyle bakkalı tercih edenler de onlar, alışveriş yapsın yapmasın yol parasından tasarruf etmek için süpermarketlerin servis araçlarını kullananlar da…

DEVİR HESAP DEVRİ

Rapora göre mağazalardan alınan kumaşın metresinin çok pahalı olması nedeniyle vatandaşlar, çeşitli boylardaki parça kumaşlara ilgi gösteriyor. Eteklik, pantolonluk, bluz ve gömleklik parça kumaş satan dükkanlar, ilgi ve talebin artması üzerine, ürün yelpazelerine perdelik, yatak nevresimleri ile abiye kıyafetler için fantezi kumaşları da ekledi bile. Bunların kilo ile satılanları da rağbet görüyor.

Alt gelir grubuna mensup aile buzdolabı, televizyon, çamaşır makinası gibi ikinci el kullanılmış ev eşyalarını tercih ediliyor, giyim eşyası ihtiyacını bit pazarlarından karşılıyor. Hal böyle olunca da ikinci el mal satan mağazalar hızla çoğalıyor.

Orta gelir grubu ise daha çok spot mağazalar, outletler ve sosyete pazarlarını tercih ediyor, markalar yerine taklit markalar satın alıyor.

Ayakkabıların tabanını değiştirip yeniden kullanmak, bir kaç kez giydiği abiye ayakkabının topuklarını kestiriyor gündelik kullanmak, evdeki örme kazakları söküp yeni bir kazak, pas pas, elbezi, lif , kaçık çoraplardan bulaşık bezi ve pas pas, eski t-shırtlerden toz bezi, havlulardan yer bezi, uzun kollu gömleğin yaz aylarında kolunu kestirip kısa kollu gömlek yapmak, bildik ama her zaman etkili tasarruf yöntemleri.

Çocuklara bir-iki beden büyük alınan giyim eşyası, arkadan gelen küçüğe de yarıyor, ailenin bütçesine de. Babanın daraltılmış pantolonunu giymek erkek çocuklara da iyi geliyor, babalara da.

Babalar da tasarruftan nasibini almıyor değil. Onlar da gömleklerin yakaları değiştirilerek yeniliyor, ceketler ters yüz ediyor, ince tarafından 5 santim kesilen gravattan bir de mendil çıkarıyor.

ÇALDIR-KAPAT DEVRİ

Tüketici faturalı telefon hatlarını iptal ederek, kontürlü telefonlara dönüyor. Faturadan tasarruf için çaldır-kapat yöntemiyle aranan kişiye “beni ara” mesajı veriyor. Direkt aramıyor, mesaj göndererek haberleşiyor. Arama yapacağı zaman indirimli saatleri tercih ediyor. Cep telefonu kullanıcıları her promosyonu takip ediyor. Bir operatörü bırakıp diğerine geçiyor. Böylece en ucuza onlar konuşuyor.

Kış aylarında buzdolabını çalıştırmıyor, yiyecekleri balkona koyuyor. Kitap ve CD’lerde orjinal yerine korsan ürün kullanıyor. Bankaların havale ücretlerinin yüksekliği nedeniyle bilgisayarı olmayanlar bile mail adresi alıyor.Tüketici İnternet kafeye gidiyor, havalesini online olarak ücretsiz gönderiyor.

YAKACAĞINI SOKAKTAN ÇIKARIYOR

Park ve bahçelerden ağaç dalı, karton kutu; sağdan soldan pet şişe, araba lastiği; sebze meyve hallerinden meyve kasaları topluyor yakacak yapıyor. Paçavra haline gelen eski elbiseleri, eski mobilyaları atmıyor, atılanları topluyor. Bazı aileler bir araya gelip kışlık yakacaklarını toptan ve indirimli alıyor. Bazı aileler de yakacaklarını yaz aylarından temin ederek düşük fiyat avantajından yararlanıyor.

Vatandaş, Isınmak için her türlü ekonomik yöntemi deniyor. Gündüzden sobada kaynattığı suları şişeliyor, yatarken yataklara termofor niyetine koyuyor. Böylece geceleri soba yakmıyor.

Rutubeti önlemek için evin zeminine karton seren de, pencerelere naylon yapıştırılıp izalasyon yapan da, salonu, kullanılmayan odaları kapatıp, ısıdan tasarruf sağlayanlar da onlar.

PARMAK ISIRTAN TASARRUF YÖNTEMLERİ

Vatandaşın bulduğu tassuf yöntemleri parmak ısırtıyor. Kimileri elde çamaşır yıkarken önce beyazları, durulama suyu ile de renklileri yıkıyor. Kimileri, şofben veya kombiden sıcak su gelene kadar akan soğuk suyu biriktirerek kullanıyor. Otomatik çamaşır makinalarının boşaltma sularını tahliye etmiyor, bu suyla balkon yıkıyor, yer siliyor.

Gücü yeten güneş enerjisi kullanıyor, yetmeyen suyu güneşe koyup ısıtıyor. Bulaşığı da çamaşırı da elektiriğin ucuz olduğu saatlere denk getiriyor. Kimileri bulaşık, çamaşır makinası deterjanı, yumuşatıcı, gibi maddelerde nisbeten daha ucuz olan Market markalarını ya da açık ürünleri tercih ediyor, kimileri küçük sabunları birleştirilip çamaşırda ya da banyoda yeniden kullanılıyor.

Ampüllerde florasan ya da tasarruf sağlayan ürünler kullanıyor. Her gelir seviyesindeki kişilerin ortak tutumu ise, gereksiz ışıkları söndürmek.

Raporda vatandaşın uyguladığı diğer tasarruf yöntemleri şu şekilde sıralanıyor.

BABA EVİNE DÖNÜŞ

Evler kapatılıyor, baba evine dönüş yapılıyor. Tasarruf, çekirdek aileyi yeniden kuruyor.

Bekarlar aynı evi başkalarıyla paylaşıyor. Böylece kiradan tasarruf sağlıyor

Ev kiralarken, kapıcısız, asansörsüz, kombili evler tercih ediyor.

Evde bulunulmayan saatlerde kombi yakılmıyor.

Perde gupürü eskiyince yenisi ile değiştirip yeniliyor.

Evleri boyamak için boya yerine kireç kullanıyor.

Eski buzdolaplarına kaplama yapıyor, koltuk yüzleri değiştiriliyor…

HAYATTAN TASARRUF

Vatandaş hasta olduğunda doktora gitmiyor, kulaktan dolma bilgilerle kendini tedavi ediyor. Kimileri komşusundan, eşinden, dostundan tek tek ilaç alıyor., kimileri aktara gidip şifalı otlardan dermen bulmaya çalışıyor.

Çocuğunun dişini kendi çekiyor, seyyar dişçiyi eve çağırıyor.

Damacana suyu değil çeşme suyu kullanıyor.

En yoksul kesim tuvalet kağıdı kullanmıyor.

EĞİTİMDEN TASARRUF

Vatandaş tasarruf için çocuğunu özel okulldan alıyor, devlet okullarına gönderiyor.

Okula giden çocuğuna harçlık veremiyor, ekmek arası kumanya hazırlıyor.

Okul kitaplarını alamayan aileler çoğu zaman tanıdıklarından kitap temin etmeye çalışıyor

Bazıları da ikinci el kitap alıyor. İkinci el satılan kitapları alamayanlar da fotokopilerle idare ediyor.

FÖN YERİNE ÜTÜ

Kadınlar, saç boyama, manikür, gibi bakımlarını evlerinde yapıyor. Saçını evde kesiyor, fön masrafından tasarruf için saçlarını ütü ile ütülüyor.

Marka parfümler yerine açık parfümler kullanıyor.

Perdeyi kumaşı metre ile değil, kiloyla alıyor.

Marketlerdeki promosyonları sürekli olarak takip ediyor.

ÇIKMA PARÇA DEVRİ

Mecbur kalmadıkca otomobili kullanmıyor. İşe servisle ya da toplu taşım araçlarıyla gidip geliyor.

Aynı istikamette oturanlar birlikte gidiyor.

Metroya kadar araçlarıyla gidiyor, yola metro ile devam ediyor.

Otoyol tercih etmiyor, parasız yolları kullanıyor.

Arabaların lastklerini değiştirilmiyor, kaplatıyor.

Kaza yapan araçlardan çıkarılan çıkma balata, çıkma rot, çıkma kapı, çıkma kaportayı orjinal parçaların yerine ikame ediyor.

Araçlara LPG taktırıyor, yokuş aşağı arabayı boşa alarak yakıt tasarrufu yapıyor.

EVDE DÜĞÜN, MEMLEKETTE TATİL

Çiftler tasarruf için sade bir nikah törenini tercih ediyor. Düğününü evde yaparken, gelinliği de kiralıyor.

Düğünde takılan takıları daha sonra borç ödemekte kullanıyor.

Konu komşuya mahcup olmamak için ödünç takı alıyor, sonra da iade ediyor.

Orta direk sinema, tiyatro,konser gibi sosyal aktivitelere katılımdan fedakarlık yapıyor. Bunların yerini halk konserleri, aile eğlenceleri ve alış veriş merkezlerinde yapılan gezintilerle dolduruyor.

Dar gelirlilerin çoğu tatil yerine memleketine gidiyor.

ATO BAŞKANI AYGÜN

Rapora ilişkin değerlendirmelerde bulunan ATO Başkanı Sinan Aygün, özellikle kriz sonrası halkın inanılması güç tasarruf yöntemleri kullandığını belirterek “Onlar evlerdeki kahramanlardır” dedi. Dört kişilik bir ailenin aylık geçinme rakamının 1 milyar 700 milyon liraya çıktığını hatırlatan Aygün, evlerine aylık 400-500 milyon lira giren ailelerin gerçekleştirdikleri mucize karşısında ürperdiğini dile getirdi.

Hazırlanan raporun amacının ailelerin gerçekleştirdiği geçinme mucizesine ışık tutmak olduğunun altını çizen Aygün, “Halk geçinmek için akıllara durgunluk veren yöntemler uyguluyor” dedi.Aygün şunları söyledi:

7 milyon liralık peynirden alamayan insanımız, fiyatların ucuzlamaya başladığı akşam saatlerinde pazara gidip 2 milyon liraya kırık peynir, yarı fiyatına kırık yumurta, yarı fiyatına kırık pirinç, ezik domates alıyor. Kırık Meyve kasalarını toplayıp yakacak yapıyor. Bu ürperten mucizeyi gerçekleştirenler arasında sadece işsizler değil, işi olanlar da var. İşten elde edilen kazanç geçinmeye yetmiyor”

AYDA 300’Ü AŞKIN İŞ BAŞVURUSU

Her ay yaklaşık üçyüzü aşan iş başvurusu, 500’ü aşkın yardım başvurusu aldıklarını dile getiren ATO Başkanı Aygün “Hayatta iki şey karşısında çaresiz kalıyorum. Biri iş diğeri aş isteği. Bu taleplere yetişmek mümkün değil. Türkiye’nin yarı nüfusu yaşamları boyunca tasarruf yapıyor. Acı olan da bu tasarrufun yaşam kalitesinden ödün verilerek yapılması” dedi.